RIYADH, Arabia Saudita – 01 Setembru 2025 - Iha pasu signifikativu ida atu hametin parseria internasionál sira, Ministru Transporte no Komunikasaun Timor-Leste, Eng. Miguel Marques Goncalves Manetelu, hala'o sorumutu bilaterál ida-ne'ebé produtivu ho Ministru Komunikasaun, Informasaun no Teknolojia Reinu Arabia Saudita,Abdullah Alswaha. Sorumutu ne'e, hala'o iha Sentru Konferénsia Internasional Liurai Abdullah (KAICC) iha Riyadh,
Enkontru ne'e foka liu ba esplora área kolaborasaun konkreta sira atu promove transformasaun dijitál no dezenvolvimentu infraestrutura.
Delegasaun Timor-Leste nian kompostu husi:
• Sr. Flavio C. Neves, Prezidente Autoridade Nasionál Komunikasaun Timor-Leste (ANC)
• Sr. João Olívio Freitas, Asesór Tékniku ba Ministru
• Sr. Arief Abdullah Sagran, Enviadu Espesiál iha Vise-Primeiru Ministru nia Gabinete ba Kooperasaun Médiu Oriente nia okos
• Sr. Adeodato Caetano de Jesus, Sekretáriu Ezekutivu Ministru
Ministru Manetelu hamutuk ho nia omólogu Arabia saudita,. Abdullah Alswaha, no ofisiál sira tuirmai:
• Husi Ministériu Komunikasaun, Informasaun no Teknolojia (MCIT):
Xefe Estadu Maiór, Norah Alzaid, Vise-Ministru ba Kooperasaun no Parseria Internasionál, Eng. Mansour Alqurashi, Diretór Parseria Estratéjiku sira, Majid Samman, Husi Komisaun Komunikasaun, Espasu no Teknolojia (CST): Governadór, Eng. Haitham Alohali.
Ministru Alswaha loke enkontru bilaterál ne'e, hodi hato'o ninia apresiasaun sinseru Partisipasaun Ministru Manetelu nian.
Hafoin ne'e nia fornese vizaun jerál ida ne'ebé komprensivu kona-ba avansu lalais sira no dezenvolvimentu atuál sira iha setór Komunikasaun no Teknolojia Informasaun (CIT) iha Arábia Saudita, hodi destaka investimentu estratéjiku sira Reinu nian no vizaun ba ekonomia dijitál.
Ministru Manetelu iha biban ne’e hato’o agradesimentu profundu ba Ministru Alswaha no Governadór Alohali ba konvite no óspitalidade esepsaun ne'ebé hato'o ba delegasaun husiTimor-Leste nian. Nia rekoñese katak enkuantu nasaun rua ne'e hasoru dezafiu jeográfiku sira, teknolojia modernu fornese ferramenta sira atu halo ponte ba distánsia ruma.
Ministru Manetelu mós aprezenta vontade maka’as Timor-Leste nian atu aprende husi Arábia Saudita nia perísia no esperiénsia pioneira iha área komunikasaun no teknolojia nian.
"Husi ita-nia nasaun sira-nia dook fíziku la'ós tan hanesan obstákulu ba kolaborasaun." "Iha teknolojia sira ne'ebé ita iha, ita presiza de'it atu fó motivasaun no hakarak atu kolabora hamutuk no halo ita-nia diskusaun sai rezultadu ne'ebé bele ajuda ami-nia povu."hatete Ministru Manetelu.
Diskusaun nivel aas ne'e foka liu ba área prioridade prinsipál rua: Kooperasaun Bilateral no Kapasitasaun.
Kona-ba kooperasaun bilaterál, Ministru Manetelu espresa Timor-Leste nia interese maka'as atu hametin parseria ho Arabia Saudita.
Ministru Manetelu destaka oportunidade sira iha dijitalizasaun transporte, hanesan implementa sistema transporte ne'ebé matenek no solusaun mobilidade integradu. Nune'e mós, importánsia transformasaun dijitál ba dezenvolvimentu servisu governu eletróniku no ekonomia dijitál ida-ne'ebé forte.
Vise-Ministru Kooperasaun Internasional & Parseria, Eng. Mansour Alqurashi, habelar poténsia kolaborasaun nian, hodi aprezenta oportunidade inovativu sira. Nia ko'alia liu kona-ba plataforma edukasaun dijitál ne'ebé avansadu iha Arabia Saudita, ne'ebé bele fahe hodi fasilita lakuna aprendizajen no ponte edukasaun iha Timor-Leste. Aleinde nemos Eng. Alqurashi propoin kooperasaun iha área vital telemedisina nian, Inklui transferénsia teknolojia no espesializasaun ne'ebé presiza hodi hasa'e asesibilidade kuidadu saúde ba sidadaun Timor-oan sira.
Atu avansa diskusaun hirak-ne'e, parte rua konkorda atu forma forsa servisu tékniku ida atu identifika no dezenvolve projetu sira ne'ebé prátika no bele halo asaun.
Kona-ba kapasitasaun, Ministru Manetelu subliña nesesidade importante atu hametin kapitál umanu Timor-Leste nian iha ICT, regulamentu dijitál no teknolojia transporte. Nia formál husu apoiu husi Arabia Saudita liuhusi formasaun, programa troka peritu no semináriu tékniku.
Proposta ida halo ona atu estabelese enkuadramentu parseria dedikadu ba kapasitasaun entre instituisaun saudita relevante sira no Ministériu Transporte no Komunikasaun Timor-Leste nian.
Atu asegura momentum, Ministru rua ne'e konkorda atu foti medida sira atu formaliza kapítulu foun ida-ne'e liuhusi Memorandu Entendimentu (MoU) ka Karta Intensaun. Sira mós aprova oráriu ida kona-ba enkontru tékniku sira ne'ebé halo akompañamentu regulár hodi mantein progresu. Iha ninia diskursu enserramentu, Ministru Manetelu afirma Timor-Leste nia kompromisu ba parseria ne’ebé fó benefísiu ba malu ho Reinu Arábia Saudita.
Sorumutu ne'e signifika progresu boot ida iha relasaun internasionál Timor-Leste nian no ninia impaktu estratéjiku ba futuru dijitál ida, ne'ebé hetan apoiu husi nasaun ida-ne'ebé lidera iha mundu iha teknolojia no inovasaun.