undefined
Ministro MTC

Kona-ba Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelu

Miguel Marques Gonçalves Manetelu, moris iha loron 5 fulan Maiu tinan 1969 iha Maliana, Munisípiu Bobonaro. Miguel Marques Gonçalves Manetelu, hahú nia eskola Primária to’o pre-sekundária iha Maliana, hahu husi tinan 1977 to’o 1985. Husi tinan 1985 to’o tinan 1988, kontinua eskola Sekundária, iha SMA 1 Negeri Dili. Hafoin remata eskola Sekundaria iha Dili, kontinua ba eskola ensinu superior no hetan lisensiatura iha Engenaria Elétrika husi Udayana – Bali, Indonesia. 

Iha Indonesia, Manetelu halo parte ba Movimentu Rezisténcia Nasional Estudantes Timor-Leste (RENETIL), desde organizasaun movimentu ne’e hahú. Iha tinan 2000, Manetelu Eleitu nu'udar Sekretáriu Jerál RENETIL, troka Fernando La-Sama de Araujo (Matebian), no okupa kargu Sekretariu Jeral RENETIL nian to’o tinan 2004. 

Hahú husi 8 Agostu 2007, Manetelu simu kna'ar nu'udar Sekretáriu Estadu Juventude no Desportu. Mosu Remodelasaun Governasaun iha 2015, Manetelu simu fali kna'ar nu'udar Vise Ministru Solidariedade Sosial hahu husi loron 16 Fevereiru to’o termina mandatu iha loron 15 Setembru 2017. 

Iha loron 1 fulan Jullu 2024, simu hikas knaar nudar Ministru Tranportes no Komunikasoens husi IX Governu Konstitusional to’o ohin loron.

Nu'udar Ativista, Manetelu dedika nia vida labarik no Joven nian ba luta libertasaun nasional iha rai laran no iha Indonézia, liu husi atividade Klandestina no Movimentu Estudantil nian. Nudar Polítiku, Manetelu halo parte ba Partidu Congresso Nacional de Reconstrução de Timor-Leste (CNRT) no husi ne’e, mak okupa kargu Públiku oin-oin, nudar Sekretáriu Estadu, Vise Ministru no Ministru husi IV Governu, V Governu, VI Governu ni IX Governu Konstitusional. 

Iha Esperiensia Profesional, alende sai nu'udar Membru Governu, Manetelu mos nu'udar dosentes iha departementu Engineria nian husi Universidade Nasional Timor-Lorosa’e husi tinan 2001 to’o 2004. Entre tinan 2023 to’o 2007, nudar Asesór no koordenadór iha Presidênsia Repúblika hodi lidera no koordena ekipa Diálogo Nasional no Sekretáriu Ezekutivu ba Komisaun ba Asuntu Kuadros Rezisténcia. Entre tinan 2018 to’o 2020, Nu'udar Asesór ba Asuntu Juventude no Desportu iha Ministériu Edukasaun Juventude no Desportu.

Iha esperiensia organizasaun publikas no Privadus, alende organizasaun Rezistensia nian, Manetelu mós sai nu'udar Editór Jornal Vox Populi (atividade Imprensa durante períudu kampanha ba REFERENDUM) iha tinan 1999. Entre tinan 1999 to’o 2002, nu'udar Xefe Departementu Planeamentu iha Prezidium Juventude Loriku Aswain (PJLA) ne’ebe ikus mai transforma sai Konselho Nacional da Juventude de Timor-Leste (CNJTL).  Sai Sekretario Jerl RENETIL husi tinan 2000 to’o 2004. Nudar fundador CNJTL, ikus mai eleitu sai Prezidente CNJTL iha primeiru kongressu transformasaun PJLA ba CNJTL nian husi tinan 2002 to’o 2007. Sai nu'udar Prezidente ba Confederação do Desporto de Timor-Leste (CDTL) husi tinan 2010 to’o 2011 no hahu husi tinan 2016 to’o ohin loron, nudar Prezidente Federação Shorinji-KEMPO Timor-Leste.

Ikus mai, tamba envolvimentu iha organizasaun rezisténsia nian, mak estadu atribui medalla ordem Nicolau Lobato, Grau II ba Manetelu, nu'udar rekoñesimentu ida ba nia partisipasaun iha prosesu luta ba libertasaun nasional. 

 

Kompeténsia Ministru Tranportes no Komunikasoens

Ministru Transportes no Komunikasoens mak responsável ba konsesaun, ezekusaun, koordenasaun no avaliasaun polítika, ne'ebé define no aprova ona husi Konsellu Ministrus, ba área transportes no Komunikasoins.
Ministru Transportes no Komunikasoens mak iha kompeténsia atu propoin no ezekuta liña polítika Ministériu nian iha área transportes no Komunikasoens; formula, dezenvolve no asegura implementasaun no ezekusaun ba kuadru legál no reguladór setór transportes no Komunikasoens nian;
dezenvolve no regula atividade transportes no Komunikasoens nian, nune'e mós otimiza meiu komunikasaun; asegura koordenasaun setór transportes no estimula komplementaridade entre ninia modu oioin, nune'e mós sira-nia kompetitividade, atubele hadi'a satisfasaun utente sira nian; promove jestaun, nune'e mós adosaun normas téknikas no regulamentasaun kona-ba uzu públiku servisu komunikasaun nian; garante prestasaun servisu públiku telekomunikasaun nian no utilizasaun espasu rádiuelétriku, liuhusi emprezas públikas ka konsesaun prestasaun servisu públiku nian ba entidade privadu sira; mantein no dezenvolve sistema informasaun no supervizaun meteorolójiku no seismolójiku nasionál, inklui konstrusaun no manutensaun ninia infraestruturas; promove no koordena investigasaun sientífika no dezenvolvimentu teknolójiku iha área transportes terrestres, aéreus no marítimu ho karáter sivíl; estabelese mekanizmu kolaborasaun no koordenasaun ho órgaun Governu sira seluk ne'ebé iha responsabilidade ba áreas relevantes.
Servisu no organizmu hirak tuirmai Ministru Transportes no Komunikasoens maka sei tutela: Administrasaun Portu Timor-Leste (APORTIL, sigla iha lian portugés), Administrasaun Aeroportu no Navigasaun Aérea Timor-Leste, E.P. (ANATL E.P. sigla iha lian portugés), Autoridade Aviasaun Sivíl Timor-Leste (AACTL, sigla iha lian portugés), Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANC, sigla iha lian portugés) no Ajénsia Teknolojia Informasaun no Komunikasaun, I.P. - TIC TIMOR

Under Construction 

TituluData PublikaData TakaAsaun
No Data
tender-image
TituluData PublikaAsaun
Despacho No 096/IX-GOV/MTC/IV/2025 07 Apr 2025, 00:00 Download
Ato administrativo que (1) Aprova o procedimento nos exatos termos em que está formulado, quanto a fac 10 Oct 2024, 00:00 Download
dispatch-image

Dadus seidauk iha!

job-image
TituluData PublikaAsaun
No Data
report-img

Dadus seidauk iha!

law-image

Dadus seidauk iha!

ict-image

Notísia

Notísia foun sira

null

Reuniaun Bilateral Entre ADB Ho MTK Destaka Dezenvolvimentu Sistema Transporte Públiku Modernu No Aeroportu


Filipina, 24 Juñu 2025 – Reuniaun Bilaterál entre ADB no MinistériuTransporte no Komunikasaun ne'ebé halao iha Kuartél Jerál ADB nia iha Sidade Makati Metro Manila, Filipina. 

Ministru Manetelu hato’o agradesimentu ba ADB nia apoiu kontinua ba dezenvolvimentu transporte públiku iha Timor-Leste - hahú ho Planu Mestre Transporte Nasional no haluan liu husi estudu viabilidade. Ida ne'e sai hanesan viajen ida-ne'ebé signifikante no estratéjiku ba governu, no ADB nia parseria sai hanesan instrumental ida. 

Governu Timor-Leste nafatin iha kompromisiu no foti nia responsabilidade atu avansa DED = Detail Engineering Design ka Desenhu Tékniku Detalladu Hafoin remata tiha DED, Governu Timor-Leste hakarak envolve ADB iha diskusaun seluk tan kona-ba opsaun finansiamentu potensiál sira.

Governante ne’e informa katak  Termu Referensia (ToR) ba DED = Detail Engineering Design hetan ona aprovasaun formál hodi submete ba prosesu aprovizionamentu. Preparasaun sira-ne'e la'o daudaun ona atu hahú aprovizionamentu iha inísiu fulan-jullu tinan 2025 no hein katak DED sei remata iha fulan-marsu ka fulan-abril tinan 2026 Ba Timor-Leste, dezenvolvimentu sistema transporte públiku modernu ida-ne'e reprezenta barak liu fali mobilidade ne'ebé di'ak liu. Ne'e hanesan investimentu estratéjiku ida iha kreximentu ekonómiku inkluzivu, integrasaun nasionál no dezenvolvimentu sustentavel. Ida ne'e hala'o papél krítiku ida hodi promove ita-nia modernizasaun infraestrutura no asegura prestasaun servisu sustentavel no ekuitativu ba ita-nia povu. 

enkontru ne'e foku liu ba iha ssitema transporte públiku no aeréo nia, ko’alia kona-ba dezenvolvimentu fasilidade iha transporte públiku nia, dirijente sira husi ADB halo aprezentasaun esperensia husi nasaun rua hanesan Mongolia no filipina iha dezenvolvimentu fasilidade transporte públiku, aprezentasaun ne’e hanesan meius ida fahe esperensia nasaun rua nia.

aleinde nemos halo Aprezentasaun kona-ba aeroportu iha aprezentasaun ne'e esplika prosesu sira kona-ba dezenvolviementu  konstruksaun aeroportu iha nasaun sira iha rejiaun azia no pasifiku ne’ebé hetan apoiu orsmentu fontes husi ADB.

Konkluzaun husi enkontru ne’e ADB rekoñese persija duni iha Aeroportu modernu sira importante tebes ba servisu aereu, turizmu no ekonomia, Hanesan estudu ADB tinan 2023 hateten, Timor-Leste sei iha nafatin krítiku ida, Hahú no presiza investe iha dezenvolvimentu aviasaun no turizmu Setór sira paralelu.

ADB iha kompremisiu ne'ebé forte hodi suporta nasaun dezenvolvimentu sira ho Infraestrutura aeroportu ne'ebé fasilita kreximentu ne'ebé as iha tráfiku pasajeiru  No turista internasionál sira to'o mai. 

Bainhira Timor-Leste laiha aeroportu modernu tuir padraun  internasional, sei implika mós ba seguransa no servisu, kresimentu ekonomia, turizmu no bele la hetan benefísiu tomak husi adezaun Timor-Leste ba organizasaun rejionál ASEAN.

Iha enkontru ne’e Delegasaun husi Timor-Leste lidera husi Ministru Transporte no Komunikasaun, Eng, Miguel Marques Gonçalves Manetelu, akompaña husi Xefe Gabinete MTK José da Costa, Diretór Ezekutivu TiC Timor, Venancio Pinto, Xefe Gabinete TIC Timor, Merli Sofia Guterres Alves no Diretór Seguransa Sibernetika, Justu Fernandes. 

Husi Kuartél Jerál ADB iha Filipina nia marka prezensa iha enkontru ne'e maka Transport Sector (SD1), ADB Hideaki Iwasaki, Director General, Deputy Director General, SERD, ADB Pavit Ramachandran, Transport Sector (SD1) ADB Hiroaki Yamaguchi, Senior Director, 

Transport Sector (SD1),  Kanzo Nakai, Director, ADB Country Director, Timor Leste Resident Mission, ADB, Stefania Dina, Principal Infrastructure Specialist, SD1, ADB Arun Ramamurthy, 

Tomoaki Kawabata, Principal Transport Specialist, SD1, ADB, Senior Transport Specialist, SD1, ADB Ganesh Kailasam, Senior Transport Specialist, SD1, ADB Rebecca A. Stapleton, Principal Transport Specialist, SD1, ADB Kaoru Kasahara, Principal Transport Specialist, SD1, ADB Shuji Kimura, Principal Project Officer, SD1, ADB Pedro Aquino.

Le'e tan
null

Dom Virgilio Cardeal Do Carmo Da Silva : Xanana Nia Domin ba Timor-Leste Laiha Rezerva, Xanana Nia Domin Laiha Fronteira


Dili, 20 Juñu 2025 – Ministru Transporte no Komunikasaun, Eng Miguel Marques Gonçalves Manetelu, partisipa Misa agradesimentu aniversáriu Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ba dala 79 iha Parókia Imaculada da Conçeicão Balide Dili.

Misa agradesimentu ba aniversáriu Primeiru Ministru nia ne’e prezide husi Dom Virgilio Cardeal do Carmo da Silva SDB, perante sarani sira  Dom Virgilio Cardeal Do Carmo da Silva nia omília rekoñese Xefe Governu Kay Rala Xanana Gusmão nia Domin Boot tebes ba Povu no Nasaun tanba nia hatudu nia domin liuhosi nia asaun sira. 

Lidér masimu igreja katólika ne’e reafirma katak  Xanana hatudu nia matenek, fuan boot, hatudu nia vizaun ne’ebé luan ba Timor-Leste nia futuru.

Misa refere partisipa husi Vise Primeiru Ministru, Ministru Kordenadór Asuntu Sosiais, Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, Mariano Asanami Sabino, membru governu, entidade estadu sira, Adidu Militár Austrália iha Timor-Leste Padre, Madre no sarani sira.

Le'e tan
null

KM fó Kompetensia Ministru Manetelu asina MoU ho Ministru Transporte no Komunikasaun Indonézia


Dili, 18 Juñu 2025 – Governu liuhosi Reuniaun Konsellu Ministru iha Palásiu Governu Kuarta ne'e, deside fó poder tomak ba Ministru Transporte no Komunikasaun, Eng. Miguel Marques Gonçalves Manetelu, hodi asina memorandu entendimentu entre Ministériu Transporte no Komunikasaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Ministériu Transporte Repúblika Indonézia nian, ho objetivu atu hametin kooperasaun bilaterál entre nasaun rua ne’e kona-ba formasaun iha área transporte nian.

Le'e tan